У жніўні бягучага года прадстаўнікі пракуратуры і супрацоўнікі Пухавіцкага раённага выканаўчага камітэта выступілі ў працоўных калектывах УП «Жылцепласэрвіс» КХ Пухавіцкага раёна, ДЛГУ «Пухавіцкі лясгас» і ААТ «Доследна-эксперыментальны завод», дзе распавялі аб ходзе расследавання крымінальнай справы аб генацыдзе беларускага народа, а таксама нагадалі аб адказнасці за рэабілітацыю нацызму.
30 жніўня пракурор раёна Дзмітрый Лугін распавёў калектыву ААТ «Доследна-эксперыментальны завод», што з моманту ўзбуджэння ў красавіку 2021 г. Генеральным пракурорам Рэспублікі Беларусь крымінальнай справы аб генацыдзе беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны пракурорска-следчай групай на тэрыторыі Пухавіцкага раёна праведзена значная работа па расследаванні названай крымінальнай справы.
У ходзе расследавання справы членамі пракурорска-следчай групы праведзена больш за 270 допытаў асоб з ліку былых вязняў, ветэранаў, партызан, іх сваякоў. На тэрыторыі Пухавіцкага раёна ўстаноўлены абставіны знішчэння 198 вёсак, 74 з якіх раней невядомыя населеныя пункты, якія падвяргаліся спаленню, пры гэтым 17 вёсак да цяперашняга часу не адноўлены. Ажыццёўлена звыш 260 аглядаў архіўных дакументаў, месцаў пахавання, карных аперацый, раней спаленых населеных пунктаў, а таксама месцаў прымусовага ўтрымання насельніцтва. Устаноўлена дачыненне да злачынстваў нямецка-фашысцкіх памагатых, у прыватнасці прадстаўнікоў літоўскага паліцэйскага батальёна, які дзейнічаў у гады вайны таксама і на тэрыторыі Пухавіцкага раёна.
Падчас расследавання справы ўстаноўлены і дапытаны жыхаркі в. Пруцк і аг. Шацк, якія не змаглі забыцца і досыць падрабязна распавялі нам пра факты масавага знішчэння літоўскіх паліцэйскім атрадам мірнага насельніцтва ў мястэчку Шацк, дзе было знішчана больш за 900 чалавек. Расследаваннем справы ўстаноўлены аналагічныя карныя аперацыі з боку нямецкіх захопнікаў і Літоўскага паліцэйскага атрада ў г.п. Рудзенск, в. Узляны, аг. Дукора і ў іншых населеных пунктах раёна.
У гады вайны на тэрыторыі раёна дзейнічала 8 месцаў прымусовага ўтрымання насельніцтва, 3 з якіх раней невядомы і ўстаноўлены менавіта ў ходзе расследавання крымінальнай справы.
Па ініцыятыве пракуратуры Пухавіцкага раёна ў раённым музеі адкрыта экспазіцыя аб генацыдзе мірнага насельніцтва Беларусі падчас Другой сусветнай вайны, дзе асветлены ў тым ліку вынікі расследавання крымінальнай справы. Стэнды пастаянна папаўняюцца новымі ўсталяванымі фактамі і дакументамі.
На тэрыторыі Пухавіцкага раёна ў гады Вялікай Айчыннай вайны ў якасці месца прымусовага ўтрымання фашыстамі створаны дзіцячы лагер, размешчаны ў в.Скобраўка Пухавіцкага раёна. У ім утрымліваліся дзеці ў асноўным з іншых рэгіёнаў краіны, Гомельскай і Магілёўскай абласцей. Сама вёска Скобраўка падзелена на дзве часткі. У адной частцы засталіся жыць мясцовыя жыхары, у другой частцы на падсяленне вызначылі прывезеных дзяцей. Па сярэдзіне вёскі былі ўсталяваны драўляныя агароджы з калючым дротам, пустэчы якіх засыпаліся зямлёй. У цяперашні час у цэнтры вёскі на месцы існавання лагера ўсталяваны помнік ахвярамі акупантаў.
У лагер адбіраліся дзеці ад 8 да 16 гадоў пад выглядам клопату германскага ўрада аб іх будучыні. У рэчаіснасці сілкаваліся дзеці вельмі бедна, галадалі, з-за чаго ў лагеры пачалася хвароба «сыпны тыф». На дзень дзіцяці ў лагеры выдавалася 200 грам хлеба і жалудовая кава. Частку сельскагаспадарчай прадукцыі дзеці вырошчвалі самі на агародах, якія размяшчаліся ў межах лагера. Рэгулярна з лагера адбіраліся 5-8 паўнакроўных дзяцей, якіх везлі ў невядомым кірунку і больш іх ніхто не бачыў, дзяцей назад у лагер не вярталі. З тлумачэнняў мясцовых жыхароў, частку дзяцей бачылі ў шпіталях для нямецкіх салдат, дзе іх выкарыстоўвалі для забору крыві параненым нямецкім салдатам. Дзеці спалі на драўляных нарах, зрэдку ім выдавалі коўдру падчас пахаладання. На вопратцы (форме) дзяцей меліся нашыўкі з дадзенымі аб іх асобе. Лагер праіснаваў 1 месяц, пры гэтым у маі 1944 г. ён быў вызвалены партызанскімі атрадамі.
Акрамя таго, пракурор раёна Дзмітрый Лугін нагадаў работнікам прадпрыемства, што пачаткам барацьбы з прапагандай нацызму паслужыла абурэнне простых людзей, перад якімі ўсё часцей сталі красавацца сваімі фашысцкімі татуіроўкамі і прывітаннямі некаторыя нашы асобы. Пры гэтым у інтэрнэце сталі распаўсюджвацца псеўдагістарычныя публікацыі, якія скажаюць падзеі мінулага, апраўдваюць нацысцкіх злачынцаў і іх памагатых, ухваляюць іх жахлівыя злачынствы.
Процідзеянне рэабілітацыі нацызму ў рэспубліцы мае не толькі маральна-этычны складнік. У значнай ступені гэта яшчэ і пытанне дзяржаўнай бяспекі.
Таму кожны хто здзейсніць злачынства ў названай частцы будзе прыцягнуты да крымінальнай адказнасці, прадугледжанай артыкулам 130-1 Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, па якой прадугледжана максімальнае пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі тэрмінам да 12 гадоў.
P. S. Закон Рэспублікі Беларусь «Аб недапушчэнні рэабілітацыі нацызму», артыкул 4 «Асноўныя напрамкі недапушчэння рэабілітацыі нацызму».
Недапушчэнне рэабілітацыі нацызму ажыццяўляецца з дапамогай:
- грамадзянскага і патрыятычнага выхавання дзяцей і моладзі, фарміравання ў грамадзян духоўна-маральных каштоўнасцяў, грамадзянскасці і патрыятызму;
- прафілактычныя меры;
- папярэджанні, выяўленнi і спыненнi рэабілітацыі нацызму.
Пракурор Пухавіцкага раёна Дзмітрый Лугін
