Адна з легенд звязана з з'явай у сне хвораму чалавеку Найсвяцейшай Багародзіцы, якая паабяцала вылечыць яго ад цяжкай хваробы, калі ён пабудуе капліцу на гары. Чалавек выканаў гэты наказ і выздаравеў. А затым змясціў у капліцы вобраз Панны Марыі. Людзі паверылі ў яго асаблівую сілу яшчэ больш, калі двойчы знаходзілі яго непашкоджаным пасля пажараў. Таму і пабудавалі для яго царкву на гары.
Якая з легенд на самой справе дала назву нашаму гораду, сёння сказаць цяжка. Але ў гістарычных крыніцах захаваліся звесткі аб тым, што першая згадка аб Мар'інай Горцы ставіцца да 16 стагоддзя. У розны час паселішча належала памешчыкам Буржынскiм, Ратынскiм, Крупскім, а пасля паўстання 1863 года тут быў маёнтак міністра ўнутраных спраў Расійскай імперыі Льва Макава.
Яму мы і абавязаны яшчэ адной асаблівасцю нашага горада: тым, што з яго назвай не супадае назва чыгуначнай станцыі Пухавічы. У 1873 годзе праз тэрыторыю раёна прайшла Лібава-Роменская чыгунка. І праходзіць яна павінна была праз мястэчка Пухавічы, але Леў Макаў, разумеючы, якую выгаду можна атрымаць, угаварыў інжынераў-праекціроўшчыкаў пракласці дарогу праз Мар'іну Горку. Кажуць, каб схаваць гэты факт, чыгуначнай станцыі далі назву «Пухавічы». Да гэтага часу многія госці нашага раёна, прыехаўшы ў Мар'іну Горку, думаюць, што гэта Пухавічы. Адказ на гэтае пытанне ў тэлеперадачы «Што? Дзе? Калі?» аднойчы нават шукала вядомая каманда расійскіх знаўцаў.
У 1876 году ў Мар'інай Горцы была адкрыта сельскагаспадарчая школа. Цяпер гэта Мар'інагорскі аграрна-тэхнічны каледж імя В.Е. Лабанка - адно з найстарэйшых навучальных устаноў нашай рэспублікі.
У пачатку 20 стагоддзя Мар'іна Горка значылася як пасёлак. Пухавіцкі раён быў утвораны 17 чэрвеня 1924 года. А 29 ліпеня 1925 года было прынята рашэнне аб пераносе райцэнтра з мястэчка Пухавічы ў пасёлак Мар'іна Горка.
Праз некалькі дзён споўніцца 95 гадоў, як Мар'іна Горка з'яўляецца адміністрацыйным цэнтрам нашага раёна.
У канцы 20-30-х гадоў мінулага стагоддзя гэта быў ужо даволі буйны населены пункт. Тут працавалі вінакурня, крухмальны завод, маслазавод, завод безалкагольных напояў, кузня, пякарня, льнозавод, вадзяны млын, друкарня і нават майстэрня па рамонце музычных інструментаў.
27 жніўня 1938 года Мар'іна Горка стала гарадскім пасёлкам. У 1939 годзе тут пражывалі больш за шэсць з паловай тысяч чалавек. Працаваў Дом творчасці пісьменнікаў Беларусі (цяпер тэрыторыя ўстановы аховы здароўя «Абласны дзіцячы цэнтр медыцынскай рэабілітацыі «Пухавічы»).
Пасёлак быў акупаваны нямецка-фашысцкімі захопнікамі ў канцы чэрвеня 1941 года. Вызвалены 3 ліпеня 1944 года войскамі 1-га гвардзейскага Данскога танкавага корпуса (камандзір генерал-маёр М.Ф. Паноў), ва ўзаемадзеянні з 1-й гвардзейскай Калінкавіцка-Рэчыцкай мотастралковай брыгадай, а менавіта батальёнам гвардыі маёра І.Г. Кабякова і партызанамі брыгад «Полымя», «Буравеснік» у ходзе Мінскай аперацыі.
У 1969 году Івану Кабякову і Міхаілу Панову было прысвоена званне «Ганаровы грамадзянін горада Мар'іна Горка».
Статус горада пасёлак набыў у 1955 годзе. Сёння нашаму гораду спаўняецца 65 гадоў. А яшчэ сёння 20 гадоў, як быў зацверджаны герб горада Мар'іна Горка.
У 1967 году быў распрацаваны генеральны план развіцця і забудовы горада, па якім рака Цітаўка і чыгунка дзеляць горад на тры раёны: Залінейны, Паўночны, Цэнтральны.
Другі генплан горада быў распрацаваны інстытутам «БелНIIПгорадабудаўніцтва» ў 1994 годзе. У сувязі з пераглядам прынцыповых падыходаў да горадабудаўнічага развіцця горада, а таксама ў сувязі з адыходам з горада воінскіх частак, у 2009 годзе быў распрацаваны генплан развіцця райцэнтра на перыяд да 2025 года.
Мар'іна Горка - галоўны транспартны вузел Пухавіцкага раёна. Чыгуначная станцыя Пухавічы ставіцца да 3-га класа і за дзень можа прапусціць 48 пасажырскіх і 24 грузавых цягніка.
Горад з'яўляецца адміністрацыйным і культурным цэнтрам нашага раёна. На яго тэрыторыі працуюць буйныя прамысловыя прадпрыемствы: ААТ «Машхарчпрад», «Пухавіцкі доследна-эксперыментальны завод», «Пухавіцкі камбінат хлебапрадуктаў», СТАА «Марозпрадукт», ЗАТ «Пухавіцкі Аграпрадукт», УП «ПрамТэхСэрвіс» і іншыя. У горадзе функцыянуе чатыры агульнаадукацыйныя школы і гімназія, пяць дзіцячых дашкольных устаноў, Мар'інагорская цэнтральная раённая бальніца, раённы цэнтр культуры, кінатэатр «Кастрычнік», карцінная галерэя раённага краязнаўчага музея, спартыўныя і гандлёвыя аб'екты. Тут актыўна вядзецца будаўніцтва жылля, развіваюцца новыя мікрараёны. У 2019 года ў Мар'інай Горцы ўрачыста адкрыўся гісторыка-культурны комплекс «Алея вайсковай славы», ініцыятарам стварэння якога выступіў афіцэрскі сход вайсковай часці 89417. Ідэю падтрымалі прадстаўнікі раённых грамадскіх арганізацый «Беларускі саюз афіцэраў» і «Беларускі саюз ветэранаў вайны ў Афганістане».
Наш горад праславіў вядомы беларускі кампазітар, ганаровы грамадзянін горада Мар'іна Горка Ігар Лучанок, які некаторы час жыў тут і лічыў гэты горад родным. Ён напісаў песню пра Мар'іну Горку. Прыгожую песню пра родны горад напісаў яшчэ адзін наш зямляк Уладзімір Траццякоў.
Храм у Мар'інай Горцы. Быў узарваны 7 лістапада 1939 году.
Мар'іна Горка стала месцам правядзення абласнога фестывалю народнай творчасці «Напеў зямлі маёй». Па ініцыятыве кампазітара Ігара Лучанка тут таксама атрымаў прапіску фестываль «Майскі вальс».
Сапраўдным упрыгожаннем горада з'яўляюцца кафедральны сабор у гонар Святога дабравернага князя Аляксандра Неўскага, у якім захоўваецца цудатворны абраз Божай Маці «Мар'інагорская», капліца ў гонар Пакрова Прасвятой Багародзіцы і касцёл Святога Антонія Падуанскага (тут захоўваюцца асабліва ушанаваныя каталікамі вобразы Маці Божай Вастрабрамскай і святога Антонія).
Сабор Святога дабравернага князя Аляксандра Неўскага.
З Мар'інай Горкай звязаны лёс тысяч людзей, якія сёння пражываюць у краінах блізкага і далёкага замежжа, таму што ў нашым горадзе з 30-х гадоў мінулага стагоддзя размяшчаліся розныя воінскія фарміраванні. У іх ліку і ўслаўленая 5-я асобная брыгада спецыяльнага прызначэння, служба ў якой з'яўляецца марай для многіх маладых людзей з розных куткоў Беларусі.
Мы любім свой горад, ганарымся яго гісторыяй і будзем рабіць усё для таго, каб ён з году ў год станавіўся больш прыгожым і сучасным.
Вольга САВАСТЮК.
